Bullying: πρόβλημα ή νέα μόδα;

Τι είναι τελικά αυτό το άτιμο το bullying, που όλοι έχουμε πέσει θύμα του λίγο πολύ; Έχουν, άραγε, δίκιο όλοι όσοι υποστηρίζουν ότι υπέφεραν απ’ αυτό κάποια στιγμή στη ζωή τους ή έχουν κι αυτοί χαθεί κάπου στη μετάφραση; Ήρθε η ώρα να διαλευκάνουμε το τοπίο..

1. Τι σημαίνει bullying.

Ο όρος bullying προέρχεται από την αγγλική λέξη bully, που η σημασία της είναι ίδια με αυτή του «νταή». Πιθανότατα να έχει τις ρίζες της στην ολλανδική γλώσσα, συγκεκριμένα από την λέξη boel (=αδελφός). Στα ελληνικά αποδίδεται με τον όρο εκφοβισμός κι έχει να κάνει με την επίδειξη δύναμης και την παρενόχληση ατόμων που φαίνονται αδύναμα ή έχουν κάποια ιδιαιτερότητα στον χαρακτήρα ή στην εμφάνισή τους.

2. Το bullying έχει κατηγορίες.

Ο εκφοβισμός που μπορεί να δέχεται ένα άτομο μπορεί να εκδηλωθεί με πολλές μορφές, γι’ αυτό και το bullying κατηγοριοποιείται. Συγκεκριμένα, υπάρχουν τρία βασικά είδη κακοποίησης:

1) συναισθηματική (ο γνωστός ψυχολογικός πόλεμος)

2) λεκτική (βρισιές και προσβλητικά σχόλια)

3) σωματική (χτυπήματα)

Και στις τρεις περιπτώσεις, το θύμα δέχεται κατά κύριο λόγο ψυχολογική χειραγώγηση, η οποία πολλές φορές είναι δυνατόν να ξεφύγει και να καταλήξει σε άσκηση σωματικής βίας.

3. Το bullying δεν υπάρχει μόνο στο σχολείο.

Αν και οι περισσότεροι νομίζαμε ότι η έννοια αυτή αφορά μόνο στον σχολικό εκφοβισμό, η αλήθεια είναι ότι λάθος είχαμε καταλάβει. Το bullying μπορεί να εκδηλωθεί και στον εργασιακό χώρο, στο σπίτι, στη γειτονιά, μεταξύ φίλων, κοινωνικών ομάδων, τάξεων, έως και χωρών!

4. Δεν είναι όλα bullying.

Δυστυχώς, έχουμε πάρει ένα λάθος μήνυμα για το τι είναι τελικά αποτελεί εκφοβισμό και τι όχι. Το bullying εκδηλώνεται από ένα ή παραπάνω άτομα, τον «νταή» και την ομάδα του, σε ένα άτομο, το οποίο είναι πιο αδύναμο από αυτούς. Η διαδικασία μπορεί να περιλαμβάνει ντροπιαστικά σχόλια απέναντι στο θύμα, πολλή κοροϊδία, ως και ξύλο. Την ίδια μορφή μπορεί αυτό να πάρει και στον εργασιακό χώρο, με το αφεντικό ή τον προϊστάμενο να κάνει όλα τα προηγούμενα στον εργαζόμενο. Bullying, όμως, δεν είναι ένα κακόβουλο σχόλιο που δεν παίρνει μεγαλύτερη έκταση, ούτε η έκφραση μιας ρατσιστικής άποψης, ακόμα κι αν αποδεικνύεται έστω και λίγο προσβλητική για εμάς. Επίσης, δεν είναι ούτε η επιλογή ενός μαθητή να μην κάνει παρέα με έναν άλλο συμμαθητή του για τον οποιοδήποτε λόγο, όπως αντίστοιχα και η απόρριψη μιας πρόσληψης επίσης με την οποιαδήποτε δικαιολογία.

5. Δεν υπάρχει εξήγηση για τον λόγο που ασκείται bullying σε κάποιον.

Δεν είναι γνωστό τι ακριβώς κάνει τους «bullies» να επιλέγουν τα θύματα που θα εκφοβίσουν. Ίσως να είναι κάποια ιδιαιτερότητα στην εμφάνιση, ίσως η ομιλία, ίσως κάποιο χαρακτηριστικό στην συμπεριφορά, που τους κάνει να νιώθουν ισχυρότεροι από το άτομο στο οποίο θα στραφούν. Πολλές φορές, μάλιστα, ίσως και να αρκεί απλά και μόνο το γεγονός ότι γνωρίζουν πως το θύμα δεν θα αντισταθεί, δεν θα υπερασπιστεί τον εαυτό του ή θα δειλιάσει να μιλήσει και να ζητήσει βοήθεια.

6. Αυτός που ασκεί bullying μπορεί να υπήρξε και ο ίδιος θύμα.

Είναι πιθανό οι άνθρωποι που ασκούν εκφοβισμό να έχουν δεχτεί και οι ίδιοι στο παρελθόν, και να ψάχνουν έτσι έναν τρόπο για να μπορέσουν να κρύψουν τα άσχημα συναισθήματά τους. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να πιστεύουν πως περιορίζουν τη δυστυχία τους με το να προκαλούν δυστυχία στα θύματά τους. Μπορεί, τέλος, η όλη συμπεριφορά τους να είναι ανεξέλεγκτη και λόγω ζήλιας απέναντι στο άτομο που παρενοχλούν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να κατανοήσουν το πόσο κακό του κάνουν.

7. Υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί το bullying.

Παρόλο που δεν είναι κάτι που εύκολα ξεπερνιέται, λύσεις για να μπει ένα τέλος στο bullying υπάρχουν πολλές. Ενδεικτικά, κάποιες από αυτές είναι η ενασχόληση με κάποιο ομαδικό άθλημα, ιδιαίτερα αν αυτό σχετίζεται με την αυτοάμυνα, η διατήρηση της ψυχραιμίας και κυρίως η αποφυγή αντεπίθεσης, καθώς η βία μόνο βία μπορεί να φέρει. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ό,τι πιο αποτελεσματικό μπορεί να κάνει το θύμα είναι να μιλήσει σε κάποιον για την επίθεση που δέχεται και να ζητήσει βοήθεια, χωρίς φόβο ή ντροπή.

Ακόμα κι αν πολλές φορές παραφράζουμε την έννοια του bullying, τίποτα δεν μπορεί να σταθεί ικανό να μειώσει την επίδραση που αυτό έχει στους ανθρώπους, κυρίως όταν πρόκειται για παιδιά που βρίσκονται στον δύσκολο δρόμο για τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους. Με λίγη θέληση και αρκετή προσπάθεια, θα μπορούμε πιστεύω σε λίγα χρόνια να μιλάμε για τον εκφοβισμό σαν να ήταν ένα άσχημο φαινόμενο που πέρασε, μας γρατζούνισε, αλλά δεν υπάρχει πια.